پنجاه و هفت

مجموعۀ 57 – کتاب عکس روزهای انقلاب

کتاب‌های این مجموعه:

1- حکومت 58

2- انقلابیون

3- روزهای انقلاب

4- انقلاب 57

کتاب حکومت 58

«حکومت 58» نام اثری است از «مریم زندی» که عکاسی را زندگی می کند. «مریم زندی» در زمره ی عکاسانی بود که کارهایش را نه با امکانات فوق العاده بلکه با تلاشی مثال زدنی پیش برد و با عزمی که می تواند الگویی برای هنرمندان امروز باشد، به ثبت وقایعی پرداخت که گوشه ای از مهم ترین اتفاق قرن اخیر ایران را نمایانگر هستند. مضمون هزاران تصویری که این بانوی عکاس جسور ثبت کرده، رخدادهای اجتماعی و فرهنگی عصر تحول ایران در قالب انقلاب و سال های حیاتی بعد از آن می باشد.
پیش از این مجموعه ی دیگری از عکس های “مریم زندی” تحت عنوان “انقلاب 57” در سال 1392 منتشر شد که به نوعی می توان کتاب “حکومت 58” را جلد دوم این اثر نامید. «انقلاب 57» با استقبال قابل قبولی رو به رو شد و در مدت زمان کوتاهی موفق شد به چاپ دوم برسد. مجموعه ی «حکومت 58» حاوی عکس هایی است که در ادامه ی جریان انقلاب، از سیزدهم فروردین ماه سال 1358 تا بسته شدن دانشگاه ها به دلیل انقلاب فرهنگی به وسیله ی دوربین «مریم زندی» به ثبت رسید.

با مشاهده ی عکس هایی که در «حکومت 58» جمع آوری شده، مخاطب به ژرفای تلاش و عشق «مریم زندی» به عکاسی پی خواهد برد. چرا که در همین برش مختصر از جریان عظیم انقلاب، عکس های کم‌نظیر و حتی بی نظیری دیده می شود که عکاس، برای ثبت آن ها با موانع متعدد بیان پذیر و غیر قابل بیانی رو به رو بود. “مریم زندی” به عنوان یک عکاس پیشگام در ثبت و عرضه ی عکس های انقلاب، شجاعت خود و شور و بیم و امیدهای آن دوران را به تصویر می کشد.

کتاب انقلابیون

«به گفته ی کاوه کاظمی این کتاب شامل تعدادی از بهترین کارهایش است، که طی پاره ای از جالب ترین سال های قرن بیستم گرفته شدند. تصاویر انقلاب ایران، جنگ و دوران سپری شده در طول آن ها، نشانگر وقایع مهمی هستند که تأثیرشان هنوز هم بر زندگی مردم ایران دیده می شود… او جزو معدود کسانی بود که توانست تحولات چشمگیر کشورش را ثبت کند…»
«این مجموعه، دستچینی است از میان صدها عکس که من با نگاهی شخصی، همچون یک مورخ، با دوربین عکاسی ثبت کرده ام… پشت تک تک این تصاویر خاطرات و ماجراهایی وجود دارد…»

کتاب روزهای انقلاب

این کتاب با نمایش بیش از ۲۷۰ عکس سیاه و سفید و رنگی، رخدادهای دوران انقلاب ۱۳۵۷ را بر اساس سیر وقایع و پیروزی انقلاب اسلامی روایت می‌کند.

هدایت‌الله بهبودی در مقدمه‌ی این کتاب می‌نویسد: «سخن راندن از انقلاب اسلامی ایران هم آسان است و هم سخت. یکی از سختی‌ها این است که، نسل نو با همان نگاه بی‌واسطه‌ی پدران‌شان به آن پیروزی بزرگ نمی‌نگرند. آنان از سنگلاخ‌های دوران مبارزه، قلب‌های پرتپش پنهان شده در مخفی‌گاه‌ها، از چشمان بسته‌ای که در کمیته مشترک ضد خرابکاری باز می‌شد، از شکنجه‌های تن‌سوز، از تبعیدها، زندان‌ها، اعدام‌ها، از خفقان توزیع شده در گلوی آدم‌ها، از نگاه سراسر تحقیر یک مستشار چشم آبی به یک ملت خبر ندارند. آن‌ها نمی‌دانند که قدرت تلفن‌های دو سفارت‌خانه‌ی امریکا و انگلیس از حاکم کاخ نیاوران بیشتر بود.

برگی که در نیمه دوم سال ۱۳۵۷ در این فلات کهن‌سال ورق خورد، فقط جابه‌جایی حکومت، امری که در پهنه‌ی تاریخ ایران، پی از پی هم روی داده است، نبود. کسی نرفت تا فرد دیگری جایش بنشیند. ایلی جای طایفه‌ی دیگری را نگرفت. تاج و تخت، دست به دست نشد. ملتی فرودست، نظامی را که فرادستی خود را به ارث می‌گذاشت به زیر کشید و برای نخستین بار اهرم‌های قدرت را به دست گرفت.

این ملت اگر پیش از دوره‌ی پهلوی، رعیت پادشاهانی بود که خود را واسطه بین زمین و آسمان می‌پنداشتند، در زمان پهلوی، محکوم دو پادشاهی بود که با دستان کودتا تاجگذاری کردند؛ حاکمانی که امتیاز استقلال‌شان صفر بود و در وابستگی شاگردانی ممتاز بودند. اما نشان دادن بزرگی انقلاب و بهایی که برای نگهداری آن پرداخت شده غیرممکن نیست.

هر چند زمان به زیان این خواست حرکت می‌کند، اما می‌توان چشم نسل نو و نسل‌های بعدی را به آن‌چه که پدران‌شان دیدند روشن کرد. نگاه به عکس‌ها و تصاویر به جای مانده از آن دوران یکی از چشم‌روشنی‌های در دست است.»

درباره عکاس:
میشل ستبون فعالیت حرف‌های خود را با حرفه معماری آغاز نمود و در سال ۱۹۷۸ به عکاسی روی آورد تا در کسوت عکاس خبری و جنگ، حوادث کشورهای ایران، السالوادور، افغانستان، پاکستان و دیگر نقاط را برای آژانس سیپا و سپس بلک استار پوشش دهد. در پایان دهه هشتاد میلادی، وی کار خود را با پروژ ههای عکاسیِ بین المللی در مغولستان، هنگ کنگ و آلبانی برای آژانس‌های رافو و سیگما آغاز کرد. در سا ل ۱۹۹۰ تصمیم گرفت بار دیگر به عنوان عکاس آزاد روی پروژ ه‌های بلندمدت تمرکز کند و فعالیت او در این زمینه همچنان ادامه دارد. تاکنون مجموعه عکس‌های او در نشریاتی نظیر نیویورک تایمز، ژئو، لایف، پار یماچ و غیره منتشر شده و یازده جلد کتاب از او به چاپ رسیده است. ستبون در کنار عکاسی خبری به عکاسی هنری و چاپ کتاب نیز مشغول بوده و عکس‌هایش در سراسر جهان به نمایش درآمده اند.

کتاب انقلاب 57

کتاب پیش رو اثری است از «مریم زندی» که حدود 200 تصویر سیاه و سفید از “انقلاب ۵۷ ایران” در بردارد. بازه‌ی زمانی که عکس‎‌های کتاب به آن تعلق دارند، فاصله‌ی آبان سال 1357 تا فروردین سال 1358 را دربرمی‌گیرد که تا نخستین رفراندوم ملی و پاسخ مثبت مردم ایران به نظام جمهوری اسلامی ایران را شامل می شود.
«مریم زندی» پیرامون سیاه و سفید بودن عکس های این مجموعه اظهار داشته که بیشتر عکس های گرفته شده توسط وی در جریان انقلاب اسلامی سال 57، به صورت سیاه و سفید هستند. وی همچنین عکس های رنگی نیز از این جنبش مهم ملی برداشته بود اما برای یکسان و یکدست بودن عکس‌های مجموعه، اقدام به انتشار کل آنها به شکل سیاه و سفید نمود.
هفت سال تأخیر در انتشار این تصاویر توسط عکاس کهنه کار ایرانی به این دلیل بود که وی شخصا این تصاویر را به دلایل زیبایی شناختی و سلیقه‌ای منتشر نمی‌کرد و اکنون همه‌ی آنها را رها از بند سانسور منتشر ساخته است. عکس‌های مجموعه‌ی “انقلاب ۵۷ ایران” برشی از تاریخ این کشور هستند که اتفاق افتاده و دیده شده اند و به همین دلیل “مریم زندی” دلیلی به حذف یا سانسور آنها نمی‌دید.
«مریم زندی» یکی از عکاسانی بود که از زمان انقلاب اسلامی در ایران مشغول عکاسی بود، اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 57 به دلیل عوامل مختلف نتوانست نتایج کار خود را منتشر کند و طی هفت سال، هر بار که او سعی می کرد این عکس ها را منتشر کند، با مانعی برخورد می کرد. با این حال، وی بارها به رسانه ها گفته است که علیرغم اینکه ناشران خارجی برای انتشار این تصاویر تمایل نشان دادند، اما اجازه نمی دهد آنها را در خارج از ایران منتشر کنند زیرا “انقلاب ۵۷ ایران” متعلق به ایران و مردم آن است و کتاب باید در همینجا منتشر شود.